April 19, 2011
Ontwikkeling van klimaat en bodem
Maaiveldhoogte 2010
Verwachte bodemdaling
Maaiveldhoogte 2050
Eiland IJsselmonde telt 70 polders, variërend van 6 tot 136 hectare. Met de aanleg van de deltadijk is het eiland weliswaar een waterstaatkundige eenheid geworden, maar nog steeds vertelt elke polder zijn eigen verhaal. De inpolderingsgeschiedenis heeft nog steeds grote invloed op de interne waterhuishouding van het eiland.
Watersysteem
Polderbesturen zijn opgeheven, molens zijn vervangen door elektrische gemalen en veel sloten zijn vervangen door drains. Toch vormen de dijken in veel gevallen nog de scheiding tussen bodemhoogtes en waterpeilen, en is er langs de dijken een groot aantal diverse waterhuishoudkundige kunstwerken te vinden zoals gemalen, hevels, duikers, stuwen en molens. Met de aanleg van de havens en naoorlogse woonwijken is ook een groot aantal polders afgegraven of juist onder het zand verdwenen. Van deze polders rest alleen de geschiedschrijving.
Waterpeilen
Het eiland is ontstaan uit een geschiedenis van indijken en aandijken: nadat de eerste dijkringen het land beschermden tegen het zeewater, werden voortdurend nieuwe gebieden aangedijkt. Zodra de rivieren genoeg slib hadden afgezet tegen de dijken, werd deze aanwas bedijkt. Deze aandijkingen zijn jonger, zandiger en liggen vaak hoger. Dit heeft als eindresultaat dat eiland IJsselmonde aan de randen hoger is dan in het midden. De bodem in het midden zal in de toekomst alleen nog maar verder dalen.
Vrijwel alle waterpeilen worden op een constant niveau gehouden. De dijkring van eiland IJsselmonde is onderverdeeld in 6 pompgebieden, waarvan al het surplus aan water wordt afgevoerd en tekorten worden aangevoerd met behulp van elektrische gemalen, al dan niet via één van de boezemwaterlopen. Door lage verdamping en veel neerslag ontstaat er in de wintermaanden een overschot aan water, en omgekeerd ontstaat er in de zomer een tekort. In stedelijk gebied wordt dit effect vergroot, omdat de rioolstelsels regen razendsnel afvoeren naar het oppervlaktewater en er geen fluctuatie in de stand van het bodemwater wordt toegestaan. Eiland IJsselmonde is in uitzonderlijke mate verstedelijkt. Hierdoor is de schade bij overstroming uitzonderlijk hoog, en is ook de afhankelijkheid van af- en aanvoer van water relatief groot.
Door de opwarming van de aarde zullen de weersextremen verder toenemen, wat steeds meer van het huidige systeem van dijken en gemalen zal vragen. Zomers zullen droger worden, en in de winters zal er meer regen vallen. Het aantal dagen met extreme neerslag en tropische hitte zal fors toenemen. Dit zal de afhankelijkheid van de rivieren in de toekomst groter maken, maar de rivieren kampen met dezelfde problemen als het eiland: lage waterstanden in de zomer en hoge waterstanden in de winter. Bij lage waterstanden is de waterkwaliteit relatief slecht, en wordt er dus vervuild water de polder ingelaten; ook kan het gebeuren dat er geen water kan worden ingelaten omdat de minimale vaardiepte van de rivieren in gevaar komt. Bij het als gevolg daarvan opdrogen van de polder versnelt de bodemdaling en verzwakken de dijken. Om deze voorziene waterhuishoudkundige problemen het hoofd te bieden, moet het systeem verduurzaamd worden, door water langer op het eiland vast te houden en minder snel af te voeren.
Bodemkaart
